مهم ترین عوارض جانبی و تداخلات دارویی زردچوبه که باید بدانید - وبلاگ بیا ببین

به گزارش وبلاگ بیا ببین، زردچوبه یک ادویه زرد-نارنجی است که خاستگاه آن به جنوب آسیا برمی گردد. در هند و خاورمیانه از این ادویه محبوب برای تهیه بسیاری از غذاها استفاده می گردد. کاربرد زردچوبه به آشپزی محدود نمی گردد و این روزها استفاده از مکمل های حاوی زردچوبه یا کورکومین (ماده اصلی فعال آن) رواج پیدا نموده است. با این حال، برخی از کارشناسان در خصوص عوارض زردچوبه و کورکومین ابراز نگرانی می نمایند و معتقدند که مصرف مکمل آن ها برای همه افراد مناسب نیست.

صدها سال است که مردم به طور سنتی از زردچوبه برای درمان بیماری ها استفاده می نمایند. در طب نو هم فواید زردچوبه به طور گسترده آنالیز شده است و محققان به خواص آن در کاهش التهاب و حفظ سلامت قلب پی برده اند. معمولاً مصرف زردچوبه در مقادیر کم، یعنی میزانی که در آشپزی استفاده می گردد، هیچ مسئله ای برای سلامتی ایجاد نمی کند. اما دوزهای بالاتر آن زمانی که برای مدت طولانی مصرف می شوند، ممکن است به بدن آسیب برسانند. منظور از دوزهای بالا، استفاده از زردچوبه به صورت مکمل است. اگر می خواهید با عوارض زردچوبه آشنا شوید، تا سرانجام این مقاله همراه ما بمانید.

زردچوبه چیست؟

زردچوبه که با نام علمی Curcuma longa هم شناخته می گردد، یک ادویه هندی، گیاه دارویی و رنگ خوراکی است که به خانواده زنجبیل تعلق دارد. این ادویه طعم تلخ و فلفلی دارد و تقریباً تمام زردچوبه دنیا در هند کشت و مصرف می گردد. ساقه های زیرزمینی زردچوبه که ریزوم (Rhizome) نامیده می شوند، به رنگ نارنجی یا زرد روشن هستند. معمولاً ریزوم ها خشک شده و به صورت پودر در می آیند.

زردچوبه عمدتاً از نشاسته و فیبر که جزء کربوهیدرات ها طبقه بندی می شوند، تشکیل شده است. با این حال، مانند سایر ادویه ها حاوی ترکیبات گیاهی و مواد مغذی متعددی است. ساقه های زیرزمینی هم سرشار از ترکیبات گیاهی به نام کورکومینوئید (Curcuminoid) هستند.

کورکومینوئیدها ترکیبات فعال اصلی زردچوبه هستند که رنگ زرد-نارنجی زردچوبه و بیشتر خواص آن از آن ها ناشی می گردد. کورکومینوئیدی که به طور گسترده در مطالعات مختلف مورد آنالیز قرار گرفته است، کورکومین (Curcumin) است که حدود 4 درصد زردچوبه را تشکیل می دهد.

معمولاً پودرهای زردچوبه یا کورکومین تجاری حاوی مواد افزودنی از جمله دی اکسید سیلیکون هستند. برخی از پودرهای زردچوبه مقرون به صرفه قیمت هم ممکن است حاوی مواد افزودنی غیرمجاز باشند که روی برچسب محصول به آن ها اشاره نشده است. به این نوع زردچوبه ها، زردچوبه تقلبی می گویند که در ادامه مطلب بیشتر به آن می پردازیم.

فواید زردچوبه

زردچوبه به عنوان ادویه و رنگ خوراکی استفاده می گردد و به غذاها طعم و رنگ می بخشد. علاوه براین، برخی از مردم از زردچوبه به خاطر فوایدی که برای سلامتی دارد، استفاده می نمایند. تقریباً همه ویژگی ها و خواص زردچوبه به کورکومین، ماده اصلی فعال آن، نسبت داده می گردد. مصرف مکمل کورکومین فواید زیادی دارد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• کاهش التهاب: التهاب مزمن با بسیاری از بیماری ها مرتبط است. مطالعات نشان می دهد که مکمل کورکومین می تواند میزان نشانگرهای التهابی را کاهش داده و به درمان یا کاهش علائم بیماری های التهابی مانند بیماری التهابی روده، آرتریت، پسوریازیس، افسردگی و آترواسکلروز (تصلب شرایین) یاری کند.
• بهبود شرایط آنتی اکسیدانی: کورکومین و سایر کورکومینوئیدها آنتی اکسیدان های قوی ای هستند که می توانند شرایط آنتی اکسیدانی شما را بهبود بخشند. آنتی اکسیدان ها از بدن در برابر آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد که با بیماری هایی مانند دیابت، بیماری قلبی و سرطان مرتبط هستند، محافظت می نمایند.
• بهبود عملکرد عروق خونی: مطالعات نشان می دهد که مکمل های کورکومین باعث گشاد شدن عروق خونی، افزایش جریان خون و کاهش فشار خون می شوند.
• کاهش خطر حمله قلبی: این مکمل ها ممکن است به وسیله اثرات ضدالتهابی خود، بهبود عملکرد اندوتلیال (لایه داخلی عروق) یا بهبود سطح کلسترول، خطر حملات قلبی را کاهش دهند.
• پیشگیری از سرطان: کورکومین ممکن است به کاهش سرعت رشد سلول های سرطانی یاری کند و باعث مرگ آن ها گردد. این روزها محققان در حال آنالیز نقش کورکومین به عنوان یک راه چاره درمانی برای انواع سرطان ها از جمله سرطان سینه، پروستات، پانکراس (لوزالمعده)، کولورکتال (کولون و راست روده) و ریه هستند.
• حفظ سلامت سیستم عصبی: مکمل های کورکومین ممکن است بتوانند علائم بیماری های نورودژنراتیو مانند بیماری آلزایمر، ، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS) و زوال عقل را بهبود بخشند.

عوارض زردچوبه و کورکومین

به طور کلی، هم زردچوبه و هم ماده فعال اصلی آن یعنی کورکومین بی خطر و بدون عوارض جانبی جدی تلقی می شوند. با این حال، ممکن است برخی از افراد با مصرف دوزهای بالا به شکل مکمل، عوارض جانبی را تجربه نمایند.

زردچوبه

زردچوبه حاوی حدود 2 درصد اگزالات است. در دوزهای بالا، این میزان اگزالات ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه در افراد مستعد گردد. علاوه بر این، همه پودرهای تجاری زردچوبه خالص نیستند و برخی از آن ها تقلبی هستند؛ یعنی به آن ها موارد مقرون به صرفه تر و بالقوه سمی اضافه شده که در برچسب محصول نام آن ها ذکر نشده است.

مطالعات نشان می دهد که پودر زردچوبه تجاری ممکن است حاوی پرنماینده هایی (Filler) مانند نشاسته کاساوا، جو، آرد گندم یا چاودار باشد. در افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک، خوردن زردچوبه حاوی آرد گندم، جو یا چاودار می تواند علائم نامطلوبی را ایجاد کند.

برخی از پودرهای زردچوبه هم ممکن است حاوی رنگ های خوراکی غیرقابل اعتمادی باشند که وقتی پودر با آرد مخلوط می گردد، برای بهبود رنگ به آن اضافه می شوند. یکی از رنگ های خوراکی که اغلب در هند استفاده می گردد، متانیل زرد است که زرد اسیدی 36 هم نامیده می گردد. مطالعات حیوانی نشان می دهد که مصرف زیاد متانیل زرد ممکن است باعث سرطان و آسیب عصبی گردد. اگرچه اثرات سمی متانیل زرد در انسان آنالیز نشده است، اما استفاده از آن در ایالات متحده و اروپا غیرقانونی است.

علاوه بر این، ممکن است برخی از پودرهای زردچوبه سرشار از سرب باشند. سرب یک فلز سنگین است که برای بدن، به خصوص برای سیستم عصبی، سمی است.

تداخلات دارویی

معمولاً زردچوبه موجود در رژیم غذایی تأثیر قابل توجهی بر نحوه پردازش داروها به وسیله بدن ندارد. اما تحقیقات درباره عوارض زردچوبه نشان می دهد که مکمل آن می تواند با عملکرد برخی از داروها تداخل داشته باشد یا باعث افزایش عملکرد آن ها گردد. به عنوان مثال، زردچوبه دارای اثر ضدانعقادی است، به این معنی که می تواند در لخته شدن خون اختلال ایجاد کند. بنابراین، مصرف آن همراه با داروهای ضدانعقاد یا رقیق نماینده خون مانند آسپرین (Aspirin)، کلوپیدوگرل (Clopidogrel) یا وارفارین (Warfarin) می تواند اثرات این داروها را افزایش داده و به خونریزی بیش از حد منجر گردد.

زردچوبه می تواند قند خون را کاهش دهد و به همین علت ممکن است اثرات داروهای ضددیابت یا انسولین تزریقی را تقویت کند. علاوه بر این، در کاهش فشار خون مؤثر است و باعث افزایش اثر داروهای ضدفشار خون می گردد. بعلاوه با افزایش سطح اسید معده به هضم یاری کند و درنتیجه ممکن است اثر داروهای آنتی اسید (ضداسید) را مهار کند. برای اینکه احتمال بروز عوارض زردچوبه را به حداقل برسانید، قبل از مصرف مکمل آن با پزشک صحبت کنید تا مطمئن شوید که با داروهای مصرفی تان تداخل نداشته باشد.

کورکومین

مکمل های کورکومین بی خطر در نظر گرفته می شوند و تا به امروز از مصرف آن ها در دوزهای پایین عارضه خاصی گزارش نشده است. یک مطالعه قدیمی روی 10 بزرگسال نشان داد که مصرف 490 میلی گرم کورکومین در روز به مدت یک هفته بدون عارضه است. در یک مطالعه نو هم مشاهده شد که مصرف حدود 1000 میلی گرم کورکومین در روز به بروز عوارض جانبی ظاهری منجر نمی گردد. با این حال، ممکن است بخش کوچکی از مردم با مصرف دوزهای بالاتر کورکومین به عوارض جانبی خفیف دچار شوند که شامل موارد زیر می گردد:

• مسائل گوارشی: ممکن است فرد با مصرف دوزهای روزانه بیش از 1000 میلی گرم مسائل گوارشی خفیفی مانند نفخ، رفلاکس اسید و اسهال را تجربه کند.
• سردرد و حالت تهوع: دوزهای بالاتر از 450 میلی گرم ممکن است باعث سردرد و حالت تهوع در تعداد کمی از افراد شوند.
• بثورات پوستی: برخی از افراد پس از مصرف حداقل 8000 میلی گرم کورکومین بروز بثورات پوستی را گزارش نموده اند، اما به نظر می رسد که این عارضه بسیار نادر است.

مطالعات اجرا شده روی موش نشان می دهد که مصرف بسیار بالای کورکومین (بیش از 2600 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند که شامل افزایش میزان کبد، زخم معده، التهاب و افزایش خطر ابتلا به سرطان روده یا کبد می گردد.

در مطالعات انسانی اثرات مصرف طولانی مدت کورکومین آنالیز نشده است، اما در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مصرف کم کورکومین در کوتاه مدت برای انسان با عوارض جدی همراه باشد.

تداخلات دارویی

اگرچه کورکومین بی خطر است، اما برخی از تحقیقات نشان می دهد که ممکن است روی نحوه پردازش برخی از داروها به وسیله بدن تأثیر بگذارد، از جمله:

• آنتی بیوتیک ها
• داروهای ضدانعقاد
• داروهای ضدافسردگی
• آنتی هیستامین ها
• داروهای قلبی-عروقی
• داروهای شیمی درمانی

در یک مطالعه مشاهده شد که مکمل های کورکومین ژنی را القا می نمایند که می تواند باعث کاهش سطوح برخی از داروهای ضدافسردگی و ضد روان پریشی گردد. در یک مطالعه حیوانی هم کورکومین اثرات ضدافسردگی فلوکستین (fluoxetine) را افزایش داد. بعلاوه ممکن است کورکومین میزان سولفاسالازین (Sulfasalazine) را افزایش دهد. سولفاسالازین یک داروی ضدروماتیسمی اصلاح نماینده بیماری (DMARD) است که برای درمان روماتیسم و کولیت اولسراتیو تجویز می گردد.

شواهد حاکی از آن است که کورکومین می تواند فعالیت ضدسرطانی داروهای مورد استفاده برای شیمی درمانی را مهار کند. بنابراین کسانی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، باید قبل از مصرف کورکومین با پزشک خود مشورت نمایند.

کورکومین اثر ضدانعقادی دارد و مصرف آن همراه با داروهای ضدانعقاد یا رقیق نماینده خون مانند آسپرین، کلوپیدوگرل یا وارفارین به به خونریزی شدید منجر می گردد. علاوه بر این، می تواند باعث کاهش قند خون و فشار خون و افزایش سطح اسید معده گردد. به همین علت، ممکن است با انسولین تزریقی و سایر داروهای ضددیابت، داروهای ضدفشار خون و آنتی اسیدها تداخل داشته باشد.

تحقیقات در خصوص تداخلات دارویی کورکومین محدود است و شواهد کافی برای گفتن اینکه آیا مکمل های کورکومین می توانند با سایر داروها تداخل داشته باشند یا خیر، وجود ندارد. اگر از داروی خاصی استفاده می کنید، قبل از مصرف مکمل های کورکومین با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف چه میزان زردچوبه خطرناک است؟

هیچ توصیه یا دستورالعمل رسمی برای مصرف زردچوبه وجود ندارد و حداکثر میزان مصرف قابل تحمل آن مشخص نشده است. اما به عنوان یک قاعده کلی، میزان مصرف مکمل ها نباید بیش از دوز توصیه شده روی برچسب محصول باشد. با این حال، در خصوص کورکومین تعدادی دستورالعمل رسمی وجود دارد. کمیته مشترک FAO/WHO (سازمان دنیای بهداشت و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد) میزان مصرف قابل قبول روزانه را 3 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مشخص نموده است.

با این حال، یک پژوهش قدیمی نشان می دهد که کورکومین در دوزهای 3600 تا 8000 میلی گرم عارضه جانبی جدی ایجاد نمی کند. نتایج مطالعه دیگری هم نشان می دهد که دوزهای 12000 میلی گرمی به خوبی تحمل می شوند. اگر می خواهید از عوارض زردچوبه و کورکومین در امان باشید، قبل از تصمیم گیری در خصوص میزان مصرف مکمل با پزشک صحبت کنید.

چگونه از کیفیت زردچوبه مطمئن شویم؟

برخی از پودرهای زردچوبه حاوی افزودنی ها و پرنماینده های مقرون به صرفه قیمتی هستند که روی برچسب محصول ذکر نشده اند. شناسایی این پودرهای تقلبی بدون تجزیه و تحلیل شیمیایی سخت است. بنابراین، بهتر است محصولاتی را انتخاب کنید که علامت استاندارد داشته و به وسیله وزارت بهداشت تأیید شده اند. اگر از مکمل های زردچوبه یا کورکومین استفاده می کنید، آن ها را از داروخانه های معتبر خریداری کنید.

کلام سرانجامی

زردچوبه فواید زیادی برای سلامتی دارد و می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش التهاب و حفظ سلامت قلب، عروق و اعصاب یاری کند. استفاده از زردچوبه برای طبخ غذاها و بهبود رنگ و طعم آن ها راهی عالی و بی خطر برای بهره مندی از مزایای این ادویه محبوب به شمار می رود.

آنالیز عوارض زردچوبه نشان می دهد که مصرف مکمل های زردچوبه و کورکومین در دوزهای پایین عارضه جانبی مهمی ندارد. با این حال، ممکن است برخی از افراد با مصرف دوزهای بالا دچار مسائل خفیفی مانند سردرد یا اسهال شوند. به خاطر داشته باشید که زردچوبه های تقلبی کیفیت پایینی دارند و ممکن است به علت داشتن پرنماینده هایی مانند نشاسته گندم باعث ایجاد علائم نامطلوب در افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن شوند.

مکمل های کورکومین می توانند با سایر داروهایی که مصرف می کنید، تداخل داشته باشند. اگر در حال حاضر بیمار هستید یا از داروهای دیگری مانند رقیق نماینده های خون، انسولین یا داروهای ضدفشار خون استفاده می کنید، قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک خود مشورت کنید.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ بیا ببین مگ را بخوانید.

منبع: healthline