عنکبوت های جهنده مرحله ای از خواب به نام REM را تجربه می نمایند! - وبلاگ بیا ببین

به گزارش وبلاگ بیا ببین، خواب از جمله اتفاقاتی است که با چرخه های متمایزی از فعالیت های مغز معین می گردد. در عین حال شناخته شده ترین نوع آن احتمالاً خوابی با حرکات سریع چشم زیر پلک های بسته یا خواب رِم REM است که همراه با از دست دادن کنترل بر روی عضلات است. جالب است بدانید که خواب REM در موجوداتی همانند مهره داران، بسیاری از پستانداران و پرندگان تشخیص داده شده است.

بعلاوه مارمولک ها هم به عنوان مواردی با تجربه این نوع خواب ثبت شده اند! درک خوابِ موجوداتی ورای مهره داران می تواند کمی چالش برانگیز باشد، چراکه تعیین نوع خواب آن ها چندان تعیین نیست و بسیاری از این حیوانات چشم هایی مشابه با مهره داران و نوع حرکت آن ها ندارند! به عنوان مثال مگس ها جزو همین دسته از موجودات هستند، زیرا باید کل سر خود را حرکت دهند تا چشم ها هم حرکت کند و تغییر جهت دهد! با این حال یک تیم بین المللی از محققان گروهی از عنکبوت های جهنده (Jumping Spiders) را شناسایی کردند که می توانند بخش های داخلی چشم ها را در زمان خواب تغییر دهند! بخش جالب تر تحقیق این است که عنکبوت ها تمام نشانه های خواب REM را از حرکات سریع چشم گرفته تا انقباضات عضلانی تجربه می نمایند.

عنکبوت ها هم مانند انسان ها چرت زدن را دوست دارند!

جالب است بدانید که فکرِ عنکبوت ها و به ویژه عنکبوت های جهنده، با توجه به میزان و سیستم عصبی کوچکی که دارند بیش از آن چیزی که تصور می گردد، فعالیت دارد؛ حتی ظاهراً این موجودات کوچک هم مثل ما گاهی به چرت احتیاج دارند. درواقع حدودا یک سال پیش، بعضی از اعضای تیم همین تحقیق گزارش کردند که شاهد رفتار خواب مانندی در این عنکبوت ها بودند. به این شکل که عنکبوت ها در شب تارهایی به گیاهان می بندند و تا صبح به آن آویزان می شوند که به نظر می رسد، در حال خواب هستند. در چنین حالتی به محققان این فرصت داده می گردد تا از یکی از چالش های بزرگ در مطالعات خواب گونه های مختلف جانداران اجتناب نمایند!

به طور کلی چشم عنکبوت های جهنده از ساختارهایی به نام لوله های شبکیه (retinal tubes)ساخته شده است که با حرکت دادن آن ها، محدوده دید عنکبوت به مکان مدنظر او راهنمایی می گردد. البته در عنکبوت های بالغ این لوله های شبکیه به علت وجود رنگدانه هایی در پوست پشمالوی عنکبوت قابل مشاهده نیستند؛ اما از آنجایی که عنکبوت های جوان (که تازه از تخم بیرون آمده اند) بدنی شفاف دارند و به مدت زمانی برای فراوری این رنگدانه ها احتیاج دارند، می توانند گزینه های خوبی برای ردیابی حرکات لوله های شبکیه باشند. بنابراین محققان به این نتیجه رسیدند که با وجود عنکبوت های جوان، فرصت عالی ای برای آنالیز فاز REM در استراحت شبانه این موجودات وجود دارد.

محققان در این تحقیق اذعان دارند که بارزترین شاخص خواب در فاز REM، حرکت چشم ها است، از طرفی چشم های متحرک تنها در تعداد کمی از اجداد این جانداران (چنین سازگاری ای به ویژه در حشرات و بیشتر بندانتها زمینی دیده نمی گردد!) در مقایسه با گونه هایی که این محدودیت را دارند، تکامل یافته است! به همین دلیل، محدودیت عدم وجود چشم های متحرک در عنکبوت های جهنده، دیده نمی گردد؛ بنابراین، محققان چراغ های آزمایشگاه خود را خاموش کردند و به این گونه از عنکبوت ها اجازه دادند تا وارد حالت خواب شوند؛ سپس هر حرکتی را با استفاده از یک دوربین مادون قرمز ردیابی کردند!

آیا حقیقتا حرکات سریع چشم نشان دهنده خواب REM در عنکبوت های جهنده است؟

همانطور که در پستانداران هم صادق است، عنکبوت ها به صورت دوره ای حرکت سریع چشم یا به عبارتی حرکت سریع لوله های شبکیه را تجربه می نمایند. اگرچه این رویداد از نمونه ای به نمونه دیگر کمی فرق دارد، اما به طور کلی خواب رِم در اغلب عنکبوت ها در مدت زمان یکسان و به صورت دوره ای (دوره های ثابت) تکرار می گردد! فاکتور مهم دیگری که در این نوع عنکبوت آنالیز شد، حرکات لوله های شبکیه ای بود که اغلب با انقباض پاهای عنکبوت ها همراه شده است. جالب است بدانید که حدود 40 درصد از دوره های حرکت چشم در عنکبوت های جهنده با انقباض پا همراه شده بود؛ اما هر انقباض پا که در طول دوره خواب اتفاق می افتاد، حتما با حرکت چشم این موجود مرتبط بود.

بعضی از محققین اعتقاد دارند که حرکات سریع چشم در فاز REM محصول بازپخش خاطرات بصری در طول خواب است. بنابراین در یک محیط آزمایشگاهی، می توان عنکبوت ها را در معرض محرک های بصری مختلف قرار داد تا مجبور به انجام الگوهای خاصی در چشم شوند؛ سپس می توان چراغ ها را خاموش کرد و به مشاهده این موضوع نشست که آیا همان الگو در طول خواب تکرار می گردد یا خیر!

البته موارد مطرح شده به این معنی نیست که این رفتارها به طور قطع نشان دهند ه فاز REM در این نوع از عنکبو ت ها است اما عملکرد این موجوات کاملا مشابه با همان اتفاقی است که در خواب REM انسان دیده می گردد! در انتها گفتنی است که محققان خاطر نشان می نمایند که آنالیز این رفتارهای شبیه به خواب REM در سایر موجودات، می تواند درک ما از این حالت خواب را بیشتر به چالش بکشد تا ابعاد و زوایا های آن را به شکل دقیق تری بشناسیم.

منبع: arc TECHNICA